Pubblichiamo con grande piacere.

ArteCultura ringrazia

Największa na świecie rezydencja królewska Reggia di Caserta

Królewska rezydencja Reggia di Caserta będąca jedną z wielu obiektów rodziny de Burbon, zaprojektowana została przez pochodzącego również z Caserty, ale pochodzenia holenderskiego Luigiego Vanvitelli ur. 12 maja 1700 w Neapolu, zm. 1 marca 1773 w Casercie.

Pałac Królewski w Casercie jest największą rezydencją królewską na świecie ^[2] [3] o kubaturze ponad 2 mln m ³  i powierzchni 47 000 m ² . ^[1][3]

Obecnie rezydencja wpisana na listę dziedzictwa UNESCO przeżywa swój renesans odwiedzin. Między innymi z powodu decyzji umieszczenia w nim galerii sztuki współczesnej, jak i miłośników wojskowości. Jednak jako rezydencja królewska władcy Obojga Sycylii była niesamowitym przedsięwzięciem budowlanym, łącznie z zaprojektowanym wspaniałym założeniem ogrodowym na modłę angielską z elementami grot i rzeżb alegorycznych na wzór mitologicznej apoteozy wersalskiej, lecz w ukształtowaniu topograficznym colline -terenu typowego dla okolic Neapolu. Ten wspaniały barokowy obiekt z osiami widokowymi ,,na i z ‘’ obiektu powinien być obligatoryjny do zwiedzenia dla wszystkich świadomie projektujących urbanistów i architektów z całą swoją kontekstowością miejsca. Mimo ze kompleks pałacu i parku wzorowany był na archetypie wersalskim, to jest jednak lepiej zaprojektowany niż jego pierwowzór.  

Zdaniem niektórych włoskich teoretyków architektury jest ,,ostatnim barokowym łabędzim śpiewem tamtej minionej epoki” .Wg mnie lepsza jest konfiguracja terenu i spadków wody dla obiektów hydrologicznych, gdzie zasada Toriccellego bardzo dobrze sprawdza się i nie powoduje ,,zastojów” martwych punków dla lustra wody, lepiej są napowietrzane tafle fontann co zapobiega rozkwitowi planktonu, wreszcie architektura wpisuje się naturalnie w krajobraz bez sztuczności i tworzenia wymuszonych widoków czy kurtyn jakimi we Francji są nasadzenia i konieczność wielonakładowych prac ziemnych. Woda w ogrodach włoskich ma naturalne spadki, co ważne -ma swobodny przepływ i jest bieżąca. 

Warto wspomnieć o roli ojca Luigiego, był on znanym włoskim malarzem Gaspar van Wittel z pochodzenia był holendrem . Atmosferze w jakiej twórca pałacu królewskiego Luigi wzrastał była iście artystyczna. Otóż ten znany malarz wpajający synowi kanony kompozycji, formy i rozumienia przestrzeni, wysłał swojego syna Luigiego na nauki do najznamienitszych architektów w Rzymie. Był nim mistrz Salvi, który widząc zdolnego Luigiego zaprosił dobrze zapowiadającego się adepta sztuki budowlanej do rewitalizacji Fontana di Trevi oraz  licznych renowacji zabytkowych fasad jak: bazyliki Jana na Lateranie 1732r., również Il Palazzo Poli. Prowadząc plenery i praktyki studenckie we Włoszech trafiłem z grupą studentów również do Ancony i potężnego fortu projektowanego przez Luigiego do tzw. Mole Vanvitelliana. By dopełnić geniusz Luigiego Vanvitella, należy wspomnieć o największym założeniu rzymskim poddanym pracom konserwatorskim z zakresu geotechniki i prac stabilizacynych obiekt Bazyliki św. Piotra w Rzymie w XVIII stuleciu oraz dominanty jaką jest dwupowłokowa kopuła bazyliki Michała Anioła. Wzorem i archetypem której była kopuła Santa Maria del Fiore Brunelleschiego z 1420 roku we Florencji.  Prace miały niebagatelny wpływ na ocalenie fresków, na zagrożonej pęknięciami powłoce wewnętrznej kopuły. Współpraca z maestro Salvim była tak owocna, że przyniosła następne zlecenia i realizacje konserwatorskie jaką była Kaplica św. Jana Chrzciciela dla portugalskiego króla Jana V, którą zbudowano w Rzymie, a następnie dokonano tzw. transferu do Lizbony- kawałek po kawałku, lokując kaplicę w kościele pod wezwaniem św. Rocha. Jak widać w tamtych czasach również było to możliwe, a myśl konserwatorska wyprzedzała możliwości nawet współczesnych nam konserwatorów zabytków. Wszechstronność Vanvitella ukazują jego dzieła nie tylko rezydencjonalne, okazał się on być wszechstronnym projektantem budowli inżynieryjno-wojskowych, jak akwedukty /Caserta / i mosty/ Benevento /. Podkreślam często na wykładach, że logistyka jeszcze rzymska budowy przez wojska inżynieryjne infrastruktury drogowej wsparta oddziałami wojsk inżynieryjnych była priorytetem taktyki operacyjno-wojskowej i zapewniła sukces Imperium Romanum, czego dowodem był zasięg terytorialny Rzymu- aż po Wyspy Brytyjskie.

Jak przystało na dobrze ukształtowanego architekta Luigi V. również dobrze malował, czemu dał upust w namalowaniu fresków na równie malowniczym Zatybrzu w bazylice św. Cecylii w Rzymie. Ta umiejętność mimo upływu czasu jest podstawą naszego architektonicznego warsztatu projektowego, mimo głosów sprzeciwu najczęściej architektów którzy sobie słabo radzą z uzdolnieniami plastycznymi i  tłumaczą swój ,,minimalizm” dostępnością digitalizacji ,programów do obróbki komputerowej oraz wizualizacji 3D .Nic jednak bardziej błędnego w ich jakże płaskim i bezbarwnym pojmowaniu przestrzeni, kompozycji, harmonii, perspektywy i psychologii postrzegania tego co nas otacza. 

A zatem jako wszechstronnemu i zdolnemu architektowi Karol III de Bourbon powierzył projekt Królewskiego Pałacu w Casercie w roku 1752 kiedy to rozpoczynają się prace hydrologiczno-geodezyjno-rozpoznawcze oraz budowlane.

Tak wiec, zachęcając nie tylko studentów do zwiedzenia za 14 eu J , Reggia di Caserta wraz z ogrodami angielskimi -obiektu wpisanego na listę dziedzictwa UNESCO należałoby zapoznać się z jego historią która rozpoczyna się w roku 1750 kiedy to wspomniany Karol de Bourbon nabył teren pod jej budowę za  489.343 dukatów w złocie. [1.]

Luigi Vanvitelli poświęcił budowie pałacu resztę życia, a po jego śmierci kontynuował ją jego syn Carlo, kończąc ją w 1780r.

Warto wspomnieć, że pałac w latach II wojny światowej od 1943 roku po przerzucie z Algierii dowództwa US Army- był głównym sztabem wojsk alianckich wyprowadzających kluczowy atak na wzgórze linii ,,Gustawa’’ bastion Monte Casino wzgórze 593, w tym zasłużonych wojsk Generała Władysława Andersa, które po morderczym szturmie zwycięsko na klasztorze wywiesiły flagę.

 W pomieszczeniach pałacu w Casercie zakwaterowany był Sztab Generalny Wojsk Alianckich oraz łącznice Army Command and Administrative Network wraz z siedzibą wywiadu wojskowego. Poprowadzone zostały liczne okablowania i linie wysokiej częstotliwości, które umożliwiły odbiór szybkich meldunków, około 7 tys. dziennie przy użyciu telefonów, telegrafów oraz dalekopisów do dnia 29 kwietnia 1945roku, gdy podpisano w pałacu akt bezwarunkowej kapitulacji wojsk hitlerowskich na terenie Włoch.

Pałac jest niezwykle malowniczym miejscem wiec pozwoliłem sobie zilustrować wnętrza szkicem klatki schodowej wykonanej na moich zajęciach przez Annę Gradzik.

Przypisy:  

[1] https://www.viaggievacanze.com/visitare-reggia-di-caserta-6706.html ,,…Visitare la Reggia di Caserta è un obbligo per chi mette piede in Italia, figuriamoci per i suoi abitanti.

Prima di far visita alla Reggia di Caserta è doveroso documentarsi sulle sue origini e sulle bellezze da ammirare sul sito patrimonio UNESCO.
La storia della Reggia di Caserta ha inizio il 28 agosto del 1750, quando Carlo di Borbone, re delle Due Sicilie sborsò la bellezza di 489.343 ducati per acquistare il territorio pianeggiante ai piedi dei Monti Tifatini, proprio il luogo in cui sorge la Reggia con il suo infinito giardino e le maestose architetture. Dall’ingresso principale si nota lo Scalone d’Onore che immette nel Vestibolo, negli Appartamenti Reali e nella Cappella Palatina al piano superiore. La grande rampa centrale dello Scalone si sdoppia in due elementi paralleli con 116 gradini.”…

[2]Dictionnaire-amoureux-de-Versailles” .  https://en.wikipedia.org/wiki/Royal_Palace_of_Caserta#:~:text=FERRAND%2C%20Franck%20(24%20pa%C5%BAdziernika%202013).%20%E2%80%9EDictionnaire%20amoureux%20de%20Versailles%E2%80%9D

[3]  Laxton, William (1848). Dziennik Inżyniera Budownictwa i Architekta, tom 11 . Londyn: R. Groombridge i Synowie. p. 36.

                                                                Tekst i fot. oprac. Aleksander Niedzielski